Είναι η κετογονική διατροφή λύση για την κατάθλιψη;

Η κετογονική διατροφή είναι ένας διατροφικό μοντέλο που βασίζεται στη μεγάλη δραστική μείωση των υδατανθράκων και στην αυξημένη κατανάλωση λιπαρών.

Τα βασικά χαρακτηριστικά της κετογονικής διατροφής.

Στην κλασική της μορφή, η κετογονική διατροφή περιορίζει τους υδατάνθρακες συνήθως κάτω από 20–50 g την ημέρα. Αυτό αντιστοιχεί σε λιγότερο από 5–10% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης. Τα λιπαρά καλύπτουν περίπου το 70–75% της ενέργειας, ενώ η πρωτεΐνη διατηρείται σε μέτρια επίπεδα, συνήθως 15–20%. Τόσο όσο να καλύπτονται οι ανάγκες του οργανισμού χωρίς να αναστέλλεται η κέτωση μέσω υπερβολικής γλυκονεογένεσης.

Οι βασικές τροφές περιλαμβάνουν λιπαρά ψάρια, κρέας, αυγά, πλήρη γαλακτοκομικά, έλαια και ξηρούς καρπούς, ενώ αποκλείονται ή περιορίζονται σε σημαντικό βαθμό τα δημητριακά, τα όσπρια, τα περισσότερα φρούτα και τα τρόφιμα με πρόσθετα σάκχαρα.

Η κέτωση και τα παράπλευρα αποτελέσματα

Η μειωμένη πρόσληψη υδατανθράκων (που σε κανονικές συνθήκες είναι το κύριο μας ενεργειακό υπόστρωμα) οδηγεί σε παραγωγή κετονών από τα λιπαρά. Από αυτή τη διαδικασία παράγονται οι λεγόμενες κετόνες και ο οργανισμός μπαίνει σε κατάσταση «κέτωσης».

Η αυστηρή μείωση των υδατανθράκων οδηγεί σε μείωση της ινσουλίνης. Και αυτό καταλήγει σε αυξημένη αποβολή υγρών και ηλεκτρολυτών, ιδιαίτερα κατά τις πρώτες εβδομάδες. Έτσι συχνά προκύπτει ανάγκη για συμπληρωματική πρόσληψη νατρίου, καλίου και μαγνησίου. Είτε διατροφικά είτε μέσω συμπληρωμάτων, για να περιοριστούν διάφορά συμπτώματα. Όπως κόπωση, κεφαλαλγία, μυϊκές κράμπες και το λεγόμενο “keto flu”.

Τα υπόλοιπα θρεπτικά συστατικά

Ο περιορισμός φρούτων, δημητριακών και ορισμένων λαχανικών, οδηγεί σε ανεπαρκή πρόσληψη φυτικών ινών, βιταμινών του συμπλέγματος Β και ορισμένων ιχνοστοιχείων. Για αυτό σε ορισμένες περιπτώσεις είναι αναγκαία η χορήγηση πολυβιταμινούχου συμπληρώματος.

Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται και στο ασβέστιο και τη βιταμίνη D. Ειδικότερα όταν η κατανάλωση γαλακτοκομικών είναι περιορισμένη ή επιλεκτική. Η επαρκής πρόσληψη ω-3 λιπαρών οξέων δεν είναι δεδομένη σε όλα τα κετογονικά πρότυπα. Αυτό καθιστά περίπου υποχρεωτική τη κατανάλωση λιπαρών ψαριών ή η χρήση συμπληρώματος ιχθυελαίου, ανάλογα βέβαια με το διατροφικό πλάνο και σχεδιασμό.

Είναι η κετογονική διατροφή λύση για την κατάθλιψη;

Σίγουρα δεν μπορούμε ακόμα να το πούμε με απόλυτη σιγουριά. Πρώιμες όμως κλινικές δοκιμές δίνουν κάποια ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Υποδεικνύουν ότι οι πιο σημαντικές βελτιώσεις στη διάθεση έχουν παρατηρηθεί με την εφαρμογή κετογονικής διατροφής με πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες. Η πρόσληψη των υδατανθράκων ήταν ως ≤ 10 τοις εκατό της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης από υδατάνθρακες και όχι με πιο μέτριο (11-20 τοις εκατό) περιορισμό των υδατανθράκων.

Σε μια μετα-ανάλυση, οι διατροφικές παρεμβάσεις με πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες παρήγαγαν μια τυποποιημένη μέση διαφορά στις βαθμολογίες κατάθλιψης –0,79, σε σύγκριση με –0,05 για τις δίαιτες με χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες (11–20%) (P = 0,01).

Παρόμοια αποτελέσματα φάνηκαν και σε μια μικρή πιλοτική μελέτη σε ενήλικες με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή. Αυτοί ακολούθησαν μια καλά σχεδιασμένη κετογονική δίαιτα (< 50 g υδατανθράκων ανά ημέρα) για 10–12 εβδομάδες. Στη μελέτη φάνηκε μείωση κατά 69% στα αυτοαναφερόμενα συμπτώματα κατάθλιψης και μείωση κατά 71% στις βαθμολογίες κατάθλιψης που αξιολογήθηκαν από ιατρικό προσωπικό, με κέτωση που επιβεβαιώθηκε στο 73% των μετρήσεων.

Συνολικά τα δεδομένα δείχνουν ότι η μείωση της πρόσληψης υδατανθράκων σε ένα επίπεδο που προκαλεί σταθερά διατροφική κέτωση (γενικά < 10 τοις εκατό των συνολικών θερμίδων ή < 50 g/ημέρα) δίνει καλύτερα αντικαταθλιπτικά αποτελέσματα από τον πιο μέτριο περιορισμό των υδατανθράκων.

Άλλες μελέτες.

Υπάρχουν ακόμα δεδομένα από που δείχνουν ότι από την εφαρμογή της κετογονικής διατροφής μπορεί να προκύπτουν οφέλη σε άτομα με σοβαρή κατάθλιψη. Σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή και/ή ψυχοθεραπεία συσχετίστηκε με μείωση κατά σχεδόν 70% των συμπτωμάτων της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής (MDD), όπως έδειξε μια μικρή πιλοτική μελέτη.

Η εφαρμογή της έδωσε θετικά αποτελέσματα και σε άτομα με διπολική διαταραχή. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας νέας πιλοτικής μελέτης υπήρξε μείωση των συμπτωμάτων της διπολικής διαταραχής και της σχιζοφρένειας.

Οι συμμετέχοντες που ακολούθησαν τη διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες παρουσίασαν μείωση κατά 30% στα ψυχιατρικά συμπτώματα και μέση μείωση βάρους κατά 10%.

Θα πρέπει να τονίσω πάλι, ότι όλες σχεδόν οι ανάλογες μελέτες ήταν μικρής κλίμακας, πιλοτικές, με πολύ μικρό δείγμα που διήρκησαν μικρό χρονικό διάστημα και σίγουρα αν και δείχνουν μια κατεύθυνση, σίγουρα δεν μπορούν να αποτελέσουν κριτήριο για γενικές κατευθύνσεις. Τα θετικά αποτελέσματα της διατροφικής παρέμβασης δεν έχουν εκτιμηθεί σε βάθος χρόνου αλλά και δεν ήταν δυνατόν να μελετηθούν ή να ξέρουμε αν κράτησαν παραπάνω από τις λίγες εβδομάδες που διήρκησαν οι μελέτες.

Τι θα πρέπει να προσέξουμε με τη κετογονική διατροφή

Όπως είπαμε και παραπάνω, η κετογονική διατροφή μπορεί να εφαρμοστεί χωρίς συμπληρώματα. Αλλά δεν είναι «απλή» για όλους. Γιατί προκύπτουν άλλες παράπλευρες επιπλέον απαιτήσεις. Χρειάζεται σωστό σχεδιασμό και παρακολούθηση. Ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες του οργανισμού και να αποφεύγονται ανεπιθύμητα συμπτώματα, ειδικά όταν εφαρμόζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Από την άλλη δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η αθηρωματική πλάκα αυξάνεται σημαντικά. Και αυτό φάνηκε και σε πρόσφατη μελέτη.

Πηγές

1. Paoli A. Ketogenic diet for obesity: friend or foe? International Journal of Environmental Research and Public Health. 2014;11(2):2092–2107.
2. Volek JS, Phinney SD. The Art and Science of Low Carbohydrate Living. Beyond Obesity LLC; 2011.
3. Westman EC, Feinman RD, Mavropoulos JC et al. Low-carbohydrate nutrition and metabolism. American Journal of Clinical Nutrition. 2007;86(2):276–284.
4. Masood W, Annamaraju P, Uppaluri KR. Ketogenic Diet. In: StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024.
5. Bostock ECS, Kirkby KC, Taylor BV. The current status of the ketogenic diet in psychiatry. Frontiers in Psychiatry. 2017;8:43.
6. Janssen-Aguilar R, Vije T, Peera M, Al-Shamali HF, Meshkat S, Lin Q, Lou W, Laviada-Molina H, Phillips ML, Bhat V. Ketogenic Diets and Depression and Anxiety: A Systematic Review and Meta-Analysis. JAMA Psychiatry. 2025 Nov 5:e253261. doi: 10.1001/jamapsychiatry.2025.3261. Epub ahead of print. PMID: 41191382; PMCID: PMC12590392.
7. Decker, D.D., Patel, R., Cheavens, J. et al. A pilot study examining a ketogenic diet as an adjunct therapy in college students with major depressive disorder. Transl Psychiatry 15, 322 (2025). https://doi.org/10.1038/s41398-025-03544-8
8. Soto-Mota, A, Norwitz, N, Manubolu, V. et al. Longitudinal Data From the KETO-CTA Study: Plaque Predicts Plaque, ApoB Does Not. JACC Adv. 2025 Jul, 4 (7) . https://doi.org/10.1016/j.jacadv.2025.101686
9. Shebani Sethi, Diane Wakeham, Terence Ketter, Farnaz Hooshmand, Julia Bjornstad, Blair Richards, Eric Westman, Ronald M Krauss, Laura Saslow, Ketogenic Diet Intervention on Metabolic and Psychiatric Health in Bipolar and Schizophrenia: A Pilot Trial, Psychiatry Research, Volume 335, 2024, 115866,ISSN 0165-1781, https://doi.org/10.1016/j.psychres.2024.115866.