Η ψευδοεπιστήμη στην διαιτολογία.

Το ότι το θέμα της διαιτολογίας πουλάει καλά το ξέρουν όλοι και πιο καλά οι εκδοτικοί οίκοι. Και ο κατάλογος των ακραίων ψεύτικων μεθόδων αδυνατίσματος είναι μεγάλος. Και φυσικά το οικονομικό κέρδος είναι ακόμα μεγαλύτερο.

Τα τελευταία χρόνια, ένα πλήθος βιβλίων, εγχειριδίων, βιβλίων συνταγών, Ελληνικά ή ξενόγλωσσα μεταφρασμένα, έχει πλημμυρίσει την Ελληνική αγορά βιβλίου. Πολύχρωμες φωτογραφίες φαγητών, καλής ποιότητας γυαλιστερό χαρτί, εύπεπτη πληροφορία. Πράγματα που αποτυπώνουν μία κοινή λογική, μία γνώση που ήδη υπάρχει αλλά αποκτά ένα επίχρισμα επιστημονικότητας μίας και ο τίτλος τους «ειδικού» επικυρώνει αν δεν επιβεβαιώνει αυτά που ήδη λίγο ή πολύ ξέρουμε.

Φυσικά υπάρχουν και αυτοί που εισάγουν «καινά δαιμόνια». Αυτοί που φέρνουν επαναστάσεις και ανατροπές στην διατροφή και διαιτολογία. Αυτοί που προτείνουν λύσεις με γυαλιστερό «επιστημονικό» περιτύλιγμα. Φυσικά, τις πιο πολλές φορές κάνουν την τρίχα τριχιά, πιάνονται από μια παράγραφο μίας εργασίας ή από το πόρισμα μιας (χρηματοδοτούμενης) μελέτης. Αναλύουν το απειροελάχιστο, μετατρέποντάς το σε ύψιστο καινοφανές επιστημονικό επίτευγμα.

Διεθνές φαινόμενο

Είναι μία ακόμα Ελληνική υπερβολή; Όχι! Είναι ένα διεθνές εργαλείο (συγκαλυμμένης) προώθησης συγκεκριμένων προϊόντων. Μέγας μάγος της τέχνης ο Dr. Oz, ο γιατρός τηλεστάρ των ΗΠΑ που κυριολεκτικά η βιομηχανία σκουπιδοσκευασμάτων πίνει κάθε λογής μαντζούνια στο όνομά του.

Τι εκχυλίσματα acai berry, τι εκχύλισμα πράσινων κόκκων καφέ (καμία σχέση με το ρόφημα), τι Raspberry Ketone, τι ζωμοί εξωτικών φρούτων, από όλα έχει ο μπαξές. Και κάθε μήνα βγαίνει και ένα νέο φρούτο. Που οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι λιώνει το λίπος ή επιταχύνει το αδυνάτισμα. Σε ένα δοκιμαστικό σωλήνα ή σε μία μελέτη λίγων ατόμων.

Και ας είναι στα πλαίσια πειράματος. Με ταυτόχρονη ολιγοθερμιδική δίαιτα και αυξημένη άσκηση. Και ας έχει γίνει η έρευνα σε μία ντουζίνα ανθρώπους. Που οι μισοί έχασαν 4 κιλά σε 3 μήνες. Και ας είναι τα αποτελέσματα μη επιβεβαιωμένα. Σημασία έχει η έγκριση του επίσημου φορέα ότι δεν κάνει κακό (η δραστική ουσία) και το τραβηγμένο από τα μαλλιά «επιστημονικό συμπέρασμα».

Υπάρχει και συνέχεια

Δεν σταματά ο κατάλογος της εξαπάτησης και της ανοησίας. Μεγάλα portals με ποικίλο περιεχόμενο που κυρίως εστιάζουν κυρίως στην προσωπική ζωή εφήμερων διασημοτήτων αλλά και στα καλά διαγραφόμενα οπίσθια τους (ή κοιλιακούς), αναπαραγάγουν με κάθε ευκολία ότι απίθανο διαβάσουν οι συντάκτες τους σε κάθε αντίστοιχο διεθνή σκουπιδοντενεκέ. Αν κάποιος σοβαρός άνθρωπος διαβάσει το περιεχόμενό τους είναι πολύ πιθανό να ξεχάσει και αυτά που ξέρει. Τι λιποδιαλυτικούς χυμούς της Shakira, τι λάδι καρύδας που λιώνει τα λίπη πιο καλά και από το πιο δυνατό απορρυπαντικό, από όλα έχει το μαγαζί. Φυσικά αν τα πάρει κανείς σοβαρά πιθανότατα θα παρανοήσει γιατί κάθε εβδομάδα υπάρχουν μία (ή και δύο) δίαιτες που έχουν λιώσει το Hollywood και έχουν εξαϋλώσει το κινηματογραφικό στερέωμα.

Από την άλλη, κάποιος μπορεί να μάθει τα πάντα για το τι τρώει, που το τρώει, πως το τρώει το φαγητό της (μην παρεξηγηθούμε) η κάθε σταρλετίτσα και η κάθε μοντέλα ή η κάθε παρουσιάστρια. Και ας είναι όλα μία από τα ίδια.  Σαλάτα κρέας, κρέας σαλάτα άντε και σαλάτα ψάρι, ψάρι σαλάτα. Σημασία έχει ότι το μπούτι και το μπούστο στην φωτογραφία είναι όρθια και σφριγηλά. Το μήνυμα περνάει. “Φάτε ότι και αυτές να γίνετε έτσι”.

Τι και αν το διαβάζει μία γυναίκα με χίλια μύρια πιθανά προβλήματα υγείας; Τι και αν τα βλέπει η έφηβη που αγωνιά να πάει κάτω από τα 48 για να βάλει το στενό ρουχαλάκι; Τι και αν όλα αυτά μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας σε όποια άτυχη έχει την φαεινή ιδέα να τα εφαρμόσει; Σημασία έχουν τα κλικ, η διαφήμιση, ο τζίρος.

Η “άλλη” αντίληψη

Άφησα για το τέλος τους εναλλακτικούς ή αυτούς που φλερτάρουν με τις εναλλακτικές επιστήμες. Εκεί το ρεσιτάλ της παραπληροφόρησης και της επιστομονικοφανούς βλακείας απογειώνεται. Να οι αποτοξινώσεις με καρπούζια, να τα κουκούτσια με αντικαρκινική δράση. Από κοντά οι μαγικοί ζωμοί που ενεργοποιούν την αύρα, την σάρα, την μάρα και το κακό συναπάντημα. Να οι θεραπευτικές ιδιότητες συστατικών που μέσα από ειδικά εναλλακτικά σχήματα θεραπεύουν πάσαν νόσον και όχι την ανοησία των συντακτών. Φυσικά επιμελώς ανώνυμα και με έγκυρες παραπομπές σε παρόμοια sites / group / social media. Ο ένας να επιβεβαιώνει τον άλλο, να αναπαραγάγουμε την ανοησία και την απιθανολογία. Δουλειά να κάνουμε να πουλάμε τα μαντζούνια. Φυσικά και εδώ χωρίς κλινική επιβεβαίωση ή κάποια απτή απόδειξη ότι ισχύουν οι ισχυρισμοί.

Όλα αυτά είναι εύκολο να τα καταλάβει κάποιος διαιτολόγος. Ένα βασικό επίπεδο σπουδών να έχει, θα γνωρίζει ότι το ζωικό λίπος ακόμα και αν το βάλεις στον καφέ δεν πρόκειται να λιώσει το λίπος της κοιλιάς. Πόσο δε πολύ περισσότερο η ατελείωτη καρπουζοφαγία (με φλούδα ή όχι, δεν ξεκαθαρίζει η διάνοια που έγραψε το άρθρο) δεν πρόκειται να χαρίσει σε χρόνο μηδέν υγεία και καλλίγραμμο σώμα. Ούτε φυσικά η δίαιτα των 5 παραγόντων (που δεν προσδιορίζονται) αδυνατίζουν.

Κανένας σοβαρός διαιτολόγος δεν έχει διδαχτεί και δεν θα ισχυριστεί ότι μπορεί να δώσει μία διατροφή για να λιώσει λίπος από την κοιλιά. Η μόνο από τα πόδια ή από τα οπίσθια ή από όπου αλλού φανταστεί κανείς. Κανένας σοβαρός επιστήμονας δεν θα ισχυριστεί ότι αλλάζει τον μεταβολισμό (λες και είναι κινητήρας αυτοκινήτου να τον κάνεις από βενζινοκινητήρα σε diesel). Ούτε θα ισχυριστεί ότι ένα συστατικό που βρίσκεται στο Χ απίθανο τροπικό φυτό ή κάκτο ή λουλούδι ή καρπό θα μειώσει το λίπος. Είναι εξαιρετικά απίθανο κάποιος επιστήμονας διαιτολόγος να προτείνει μία απίθανη δαπανηρή διαγνωστική μέθοδο. Σαν αυτές που εντοπίζουν ποιες τροφές μπλοκάρουν εν είδη οδοφράγματος τον μεταβολισμό.

Το ψέμα έχει κοντά ποδάρια. Γρήγορα όλες οι αμπελοφιλοσοφίες χάνονται κάτω από το βάρος της επιστημονικής αλήθειας. Αυτό που μένει είναι η απογοήτευση όσων ακολούθησαν την ψευδοεπιστήμη.