Δίαιτα ή πρόγραμμα διατροφής;

Πολλές φορές δεχόμαστε στο γραφείο μας ανθρώπους που το αίτημά τους είναι απλά να χάσουν κιλά. Ένα αίτημα γενικό και αόριστο, που μπορεί να ικανοποιεί ένα προσωπικό θέλω, αλλά τις πιο πολλές φορές δεν καλύπτει όλες τις διαστάσεις της πραγματικότητας.

Μπορεί να είναι η επιθυμία να δει ένα αριθμό στη ζυγαριά. Μπορεί να είναι η επιθυμία να φορέσει πάλι κάποιο ρούχο. Ή να παρουσιαστεί σε κάποια κοινωνική εκδήλωση. Η ακόμα, απλά να νιώσει πιο καλά. Όλα είναι θέλω αλλά πολλές φορές, αν όχι όλες, δεν είναι ένα ουσιαστικό κίνητρο. Το αποτέλεσμα είναι η προσπάθεια να ατονεί και να σταματάει.

Πρέπει λοιπον ο διαιτολόγος να μην αρκεστεί σε αυτή τη προσωπική επίκληση (να χάσω κιλά). Αλλά να αναζητήσεις και να ανασύρει τα βαθύτερα θέλω. Να συζητήσεις και να αναδείξει τις πραγματικές ανάγκες του ατόμου. Για να μην ξεκινάει η προσπάθεια σε λάθος βάση.

Ίσως χρειαστεί να σκάψει βαθιά στα θέλω του ασθενή. Να αναλύσει όλη τη διατροφική του συμπεριφορά. Με αυτό το τρόπο θα μπορέσει να αναδείξει τα πως και τα γιατί διαμορφώνουν αυτή τη συμπεριφορά. Μόνο τότε θα μπορεί στοχευμένα να προχωρήσει σε παρεμβάσεις ώστε να τροποποιήσει τη διατροφική συμπεριφορά.

Ο απέναντι

Πολλές φορές απέναντί μας δεν κάθεται απλώς ένας ασθενής. Αλλά ένα καλά εκπαιδευμένο άτομο σε συνεργασίες με διαιτολόγο. Που έχει πλούσια προϋπηρεσία και αρκετή εμπειρία σε αυτό που λέμε δίαιτες και αδυνάτισμα. Ένας ασθενής που δοκιμάζει τα διάφορα διατροφικά σχήματα και τις διαφορετικές τάσεις και αντιλήψεις σε σχέση με το αδυνάτισμα. Πάντα αναζητώντας τη λύση που δεν την βρίσκει όμως ποτέ.

Ίσως είναι η πιο συνηθισμένη πρόταση που ακούμε από όλους αυτούς τους πελάτες «Ξέρω από αυτά, απλά θέλω κάποιον να με καθοδηγεί ή κάποιον να με προσέχει». Όμως σίγουρα αυτό από μόνο του αποτελεί και το πρώτο στοιχείο αμφισβήτησης. Ξέρω από αυτά…. Τι ξέρει; Τι είναι αληθινό από όλα αυτά που ισχυρίζεται ότι γνωρίζει και τέλος ποια είναι όλα αυτά που γνωρίζει;

Η “αλήθεια”

Η «αλήθεια» είναι ορθάνοικτη στο διαδίκτυο. Μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ιστοσελίδες που καθημερινά τροφοδοτούν το κοινό με εντυπωσιακά άρθρα, εικόνες και αποτελέσματα. Πλήθος οι διαφημίσεις ειδικών προϊόντων με μεγάλες υποσχέσεις. Όλοι μιλάνε για την κορυφή του βουνού αλλά κανείς δεν μιλάει για το μονοπάτι που πρέπει κάποιος να διαβεί για να φτάσει σε αυτή τη κορυφή.

Το μονοπάτι αυτό είναι το ίδιο το πρόγραμμα διατροφής. Ένα πρόγραμμα διατροφής είναι αυτό που λέει και ο τίτλος του. Πρόγραμμα. Ένα πλάνο που το εφαρμόζει κάποιος για να διαχειριστεί την τροφή που πρέπει να καταναλώσει στη διάρκεια μιας ημέρας, μίας εβδομάδας ή ενός ακόμα μεγαλύτερου χρονικού διαστήματος. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. Πρόγραμμα φαγητού. Πρόγραμμα διατροφής.

Η κατανόηση και η εμπέδωση αυτού του μηνύματος γρήγορα αφαιρεί ένα βασικό εμπόδιο, αυτό που θέλει τη δίαιτα σαν βασανιστήριο, σαν ένα μαρτύριο, σαν κάτι που είναι δύσκολο να γίνει, κάτι που απαιτεί διαφοροποίηση από το φαγητό της οικογένειας, κάτι που απαιτεί ειδική προσπάθεια.

Δίαιτα

Για πολλούς το «κάνω δίαιτα» διαφέρει σημαντικά από το «κάνω διατροφή» Η πρώτη έκφραση είναι έντονα αρνητικά φορτισμένη σε αντίθεση με τη δεύτερη, που θα έλεγε κανείς ότι είναι πιο ήπια ή πιο φιλικά διακείμενη. Παράδοξο μεν για εμάς τους επιστήμονες της διατροφής και της διαιτολογίας, αληθινό και υπαρκτό στο μυαλό πολλών ανθρώπων.

Παρόμοιες εκφράσεις έχουμε ακούσει πολλές φορές: «Τώρα δεν κάνω δίαιτα, κάνω διατροφή» ή «δεν θέλω να κάνω δίαιτα, θέλω μια διατροφή για να ρυθμίσω το μεταβολισμό μου». Φαινομενικά αθώες εκφράσεις που τις προσπερνάμε εύκολα και όμως δείχνουν την αρνητική φόρτιση της λέξης δίαιτα και της αρνητικής προδιάθεσης απέναντι σε αυτήν. Συνειδητά λοιπόν θα πρέπει συστηματικά να χρησιμοποιούμε την έκφραση «πρόγραμμα διατροφής» και να επιμένουμε σε αυτή μιας και είναι ο θεμέλιος λίθος του οικοδομήματος.

Με τη λέξη πρόγραμμα μπορούμε να καλέσουμε κάποιον να μας αναφέρει ένα καθημερινό μοτίβο κατανάλωσης φαγητού. Να πάρουμε δηλαδή ένα μικρό διατροφικό ιστορικό 24ωρης κατανάλωσης τροφής. Ας μην σταθούμε στις λεπτομέρειες (που πολλές από αυτές είναι και συγκυριακές) αλλά ας προσπαθήσουμε να δούμε χαρακτηριστικά επανάληψης σε εβδομαδιαία βάση.

Σίγουρα η ανάκληση ιστορικού δεν είναι η καλύτερη και η ακριβέστερη μέθοδος εκτίμησης πρόσληψης τροφής. Είναι όμως ένας εύκολος και σύντομος δρόμος κάποιος να «ομολογήσει» και να παραδεχτεί (στον εαυτό του φωναχτά) τα λάθη της καθημερινότητάς του που σχετίζονται με τον τρόπο που διατρέφεται. Ακόμα και αυτοί που παρουσιάζουν σε πολύ γενικές γραμμές ένα εξιδανικευμένο τρόπο φαγητού, στο ερώτημα «τι είναι αυτό που σε παχαίνει;» λύνεται η γλώσσα τους και αποκαλύπτουν συμπεριφορές που συνήθως δεν ομολογούν.

Το εργαλείο

Το πρόγραμμα όμως αποτελεί και το εργαλείο παρακολούθησης και εξέλιξης της όλης προσπάθειας. Η καθημερινή αναφορά με τη καταγραφή της κατανάλωσης τροφής, στα πρώτα στάδια της παρέμβασής μας, είναι ένα στοιχείο που μας επιτρέπει σε πραγματικό χρόνο να εντοπίζουμε λάθη, να ακυρώνουμε λανθασμένες αντιλήψεις (δεν πρέπει να τρώω μετά τις 8) και να δίνουμε λύσεις σε καθημερινά μικρά προβλήματα και «αναποδιές» που σε άλλες συνθήκες θα οδηγούσαν σε ακύρωση του εγχειρήματος.

Ξεκινώντας λοιπόν μία προσπάθεια για να διαχειριστούμε το σωματικό μας βάρος καλό είναι να έχουμε μία πιο σαφή εικόνα του γιατί φτάσαμε σε αυτό το σημείο να έχουμε περισσότερα κιλά από το κανονικό και όχι του σε πόσα κιλά θα καταλήξουμε μετά από μια, δύο και περισσότερες εβδομάδες προσπάθειας. Γιατί αν δεν διορθωθούν τα λάθη που προκάλεσαν αυτή την αύξηση του βάρους τότε εύκολα στο τέλος της οποιαδήποτε προσπάθειας θα επαναληφθούν με τα ίδια ανεπιθύμητα αποτελέσματα.